Endoskopia ( gastroskopia, kolonoskopia) u kobiet w ciąży

Badania i zabiegi endoskopowe kobiet w ciąży stanowią poważny problem kliniczny. Wykonywanie ich powinno opierać się na precyzyjnych wskazaniach, a przeprowadzający je lekarz powinien być świadomy potencjalnych korzyści i niebezpieczeństw z tym związanych. Przy stosowaniu wytycznych Amerykańskiego Towarzystwa Endoskopii Gastroenterologicznej, przeprowadzenie wszystkich badań i zabiegów endoskopowych będzie bezpieczne dla ciężarnej i płodu. 

O skali problemu stosowania endoskopii u ciężarnych może świadczyć fakt, iż w Stanach Zjednoczonych każdego roku u ponad 12 tys. kobiet występują wskazania do przeprowadzenia gastroskopii, u ponad 6 tys. kolonoskopii lub sigmoidoskopii. 

Zabiegi endoskopowe pozwalają na uniknięcie zabiegu operacyjnego w przypadku krwawienia z przewodu pokarmowego oraz rozwoju zapalenia dróg żółciowych na tle kamicy przewodowej. Zastosowanie się do procedur w razie krwawienia z przewodu pokarmowego matki powoduje zmniejszenie okresu hipotensji i niedokrwienia macicy. 

Endoskopia jest badaniem bezpiecznym dla kobiet w ciąży, jednak powinna być prowadzona wg określonych standardów. 

W 2005 r. American Society for Gastrointestinal Endoscopy (ASGE) opublikowało wytyczne dotyczące wykonywania badań endoskopowych u ciężarnych. Miały one na celu ujednolicenie wskazań oraz ustalenie zasad bezpieczeństwa dla kobiet w ciąży i płodu. 

 Według tych kryteriów wskazaniami do wykonania endoskopii w ciąży są: 

• ciężkie lub długotrwałe krwawienia z przewodu pokarmowego, • ciężkie lub oporne na leczenie nudności, wymioty lub ból brzucha,
• zaburzenia lub ból podczas połykania, 
• podejrzenie guza jelita grubego, 
• żółciowe zapalenie trzustki, kamica przewodowa, zapalenie dróg żółciowych, 
• uszkodzenie przewodów żółciowych lub przewodu Wirsunga. 

Lekarze wykonujący badania endoskopowe u ciężarnych powinni przestrzegać odpowiednich zasad.  Należą do nich: 

• wykonywanie badań przy pewnych wskazaniach, zwłaszcza w ciąży wysokiego ryzyka, 
• w miarę możliwości odłożenie zabiegu do drugiego trymestru ciąży, 
• stosowanie minimalnych dawek leków sedacyjnych, 
• w miarę możliwości podawanie leków kategorii A lub B wg FDA, 
• maksymalne skracanie czasu badania, 
• ciężarna powinna leżeć na lewym boku, aby uniknąć ucisku na aortę lub żyłę główną dolną, 
• ocena kardiotokograficzna płodu przed sedacją i po zabiegu endoskopowym, 
• zapewnienie pomocy położnika na wypadek wystąpienia powikłań, badanie endoskopowe jest przeciwwskazane w razie odklejenia łożyska zagrażającego poronieniem, pęknięcia pęcherza płodowego oraz rzucawki ciężarnych. 

 Ze względu na fakt, że płyn owodniowy przewodzi prąd do płodu, korzystniejsza wydaje się koagulacja bipolarna. Chociaż elektrokoagulacja wydaje się być bezpieczna w przypadku stosowania jej do hemostazy czy sfinkterotomii, to polipektomie endoskopowe z jej użyciem powinno wykonywać się po zakończeniu ciąży. 

 Opracowano na podstawie: Qureshi WA, Rajan E, Adler DG i wsp. American Society for Gastrointestinal Endoscopy. ASGE Guideline: Guidelines for endoscopy in pregnant and lactating women. Gastrointest Endosc 2005; 61: 357-62.